Te deseo una muy feliz Navidad y año nuevo!

Na mijn laatste verhaal zijn we alweer twee maanden verder. En ik heb het gevoel dat ik dit iedere keer zeg maar wat gaat de tijd snel en wat gebeurd er steeds veel.
Toen ik terug kwam uit Belgie was het eerst volgende dat op het programma stond Campamento. Twintig dagen in postrervalle. De weken waren verdeeld onder de vrijwilligers. Er waren twee groepen die beide tien dagen mee zouden gaan.
Ik zat in de tweede groep. Na een doodenge busreis van ongeveer 7 uur kwamen we dan eindelijk aan in het dorpje. De plek was prachtig en we hadden heerlijk weer, dus in dat opzicht heb ik er van genoten. Met de kinderen was het af en toe wat lastiger. Er werd onderling heel veel ruzie gemaakt, waardoor de sfeer niet altijd even goed was. Daarnaast sliep ik in de kamer van alle meisjes en kwam ik niet aan heel veel slaap toe, waardoor ook vermoeidheid op een gegeven moment een rol begon te spelen. Wat ik wel heel leuk vond was op deze manier met de kinderen te leven. Je ging allemaal tegelijk naar bed, stond samen op, er werd gezamenlijk gekookt. We hebben een kampvuur gemaakt, waterspelletjes gedaan, eindeloos veel armbandjes gemaakt en zijn een middag wezen zwemmen bij watervallen.

Voorafgaand aan mijn week in Postrervalle had ik voor het eerst een paar dagen vrij. Ik wilde graag even weg, de stad uit, dus ben ik in mijn eentje met een tentje richting Samaipata gegaan. Een stadje op vier uur rijden van Santa Cruz. Ongeveer 40 km voordat je Samaipata bereikt kom je langs een hangbrug die een rivier oversteekt. Met aan de ingang een bord met de naam “Gingers Paradise.” Ik was deze plek al eens tegen gekomen, en was erg nieuwsgierig. Mijn bestemming was gevonden. En zo kwam ik terecht op een hele mooie plek. Een hostel verborgen in de bossen. Vol met kleurrijke tekeningen, vlinders, bloemen en allerlei soorten planten. De eigenaar komt oorspronkelijk uit de verenigde staten en woont nu hier in Bolivia met zijn vier kinderen. Hij probeert zo veel mogelijk eten zelf te verbouwen, ze eten vegetarisch en proberen daar te wonen zonder de natuur te beschadigen. Het idee is dat je als gast mee kan helpen op het land en daarmee de prijs van je verblijf iets goedkoper maakt. De dagen waren heerlijk. Ik heb meegeholpen in de keuken, op het land, een wandeling naar een waterval gemaakt met een backpacker uit Frankrijk, met de kinderen gespeeld, in de hangmatten liggen lezen en gezwommen in de rivier. Het waren hele fijne dagen waar ik echt van heb genoten, en die ik denk ik ook even nodig had om een beetje uit te rusten.

Want, hoe leuk en gezellig het vaak ook is, het werk kost veel energie en zeker in de maand december zijn de dagen lang. Daarbij was het de laatste maand ook niet altijd even makkelijk met de kinderen. Het ruzie maken ging, ook toen we terug waren van campamento, gewoon door. Waardoor er vaak een hele negatieve sfeer is. Dan kan ik niet de gezellige vrijwilliger zijn, maar ben ik constant politieagent aan het spelen. Een rol die ik niet alleen lastig vind om te spelen maar ook het liefst niet wil hebben. Iets dat ik erg moeilijk vind is wanneer kinderen boos op mij zijn en ik niet weet waarom. Ik weet dat ik me daar niet al te veel van aan moet trekken, maar dat doe ik toch. Uiteindelijk blijkt er vaak niets te zijn, en bieden ze na een paar uur hun excuses aan. Maar het gevoel dat ze je geven doet pijn. Alsof niets dat je aan het doen bent goed genoeg is.
Gelukkig zijn er ook kinderen die altijd toch weer een lach op je gezicht kunnen toveren. Ook al is het af en toe lastig, die kleine momentjes zijn de dingen om van te genieten.

De maand december is werkelijk voorbij gesneld. Op maandag twaalf december kwam ik terug van campamento. Op de vrijdag van die week hadden we een kerstetentje met alle vrijwilligers en de begeleiders. Daar moest natuurlijk voor gekookt worden en werd het spel amigo secreto gespeeld (secret Santa). Samen met Sonia heb ik vrijwel de hele dag in de keuken doorgebracht om samen ruim 50 empanada’s te bakken. Iets dat we geleerd hebben op campamento. Het was uiteindelijk een hele leuke en gezellige avond, met de raarste spelletjes en natuurlijk de verassing van alle cadeautjes.
Daarna bestonden de dagen uit eindeloze bijeenkomsten, encuentros, bezoek van mensen aan de projecten met cadeautjes voor de kinderen, en daarnaast natuurlijk de normale dingen, sporten, buitenspelen, afspraken, taller.
Na campamento was het ook tijd om alle kerstspullen uit de kast te trekken en begon het versieren zowel in mano amigo als in ons vrijwilligershuis. Overal werden de kerstbomen opgezet, de lichtjes opgehangen, en de kerststal uitgestald. In Mano amiga is dit een soort dierentuin waar werkelijk alle dieren in te vinden zijn. Van kippen tot schapen tot orka’s en dinosaurussen.
De week voorafgaand aan kerst stond in het teken van de novena. Negen dagen dat er ’s avonds bijeengekomen werd om naar een stukje van het kerstverhaal te luisteren, een gebedje op te zeggen en een van de kerstliedjes te zingen. Een aantal keren deden alle projecten dit samen, meestal in de kerk, de andere dagen deed ieder project het voor zich in zijn of haar huis.
Op woensdag 21 december zijn we met alle kinderen van alle don bosco projecten naar Cotoca gegaan. Een dorpje op ongeveer 25 km vanaf Mano Amiga. De oudere kinderen gingen te voet, de kleintjes met de auto. Ik ben met de oudere kinderen meegegaan, en dat heb ik geweten… Na 2,5 uur slaap ging om kwart voor twee ’s nachts mijn wekker zodat ik om half drie, gedoucht en wel bij Mano amiga zou zijn. Daar begon om drie uur in een groep van vijftien onze wandeling. We begonnen met goede moed, maar na een uur of vier was ook ik er helemaal klaar mee. Zodra de zon op was, was de hitte daar en liepen we verspreid in kleine groepjes hopend dat we na een tijdje opgehaald zouden worden. Gelukkig was dit het geval. Want toen we rond acht uur nog steeds niet aangekomen waren, kwam de padre met zijn cambionetta om de overige lopers op te halen. Uiteindelijk waren we heel dichtbij, ik denk dat we ongeveer vijf kilometer verwijderd waren van ons uiteindelijk doel, de kerk aan het centrale pleintje. Daar vond een viering plaats om vervolgens allemaal iets te eten en te drinken en daarna weer terug te gaan naar Santa Cruz.

Zo vlogen de dagen voorbij, en voordat ik het wist was het opeens kerst en niet snel daarna natuurlijk oud en nieuw. Twee feestelijk gebeurtenissen die erg op elkaar leken. Op kerstavond en oudjaars dag was er ’s avonds een mis waar alle kinderen naar toe gingen. Daarna werd er gezamenlijk gegeten in Hogar Don Bosco. Op kerstavond (noche buena) zijn we daar gebleven om spelletjes te spelen. Op kerstdag begon de dag wederom met een mis om daarna weer naar Hogar Don Bosco te gaan. Daar kregen de kinderen hun merienda, konden even buitenspelen en gingen daarna een film kijken. Een goed moment voor mij om even te kunnen facetimen met familie, die ik rond de feestdagen toch wel meer miste dan normaal. Wat mij ergens veraste omdat ik kerst normaal helemaal niet zo uitgebreid vier, maar nu toch veel aan Nederland moest denken.
Rond half een was het tijd voor de lunch. Kip met rijst en ijs toe. De middag stond in het tekenen van heel veel sporten en spelletjes. Tegen het einde van de dag ben ik naar huis gegaan, omdat we die avond ook in het vrijwilligershuis kerst zouden vieren. We hebben gezamenlijk gegeten en wederom Secret Santa gespeeld. Ik eindigde kerstdag zingend op de grond in de woonkamer samen met Franzi, Jule gitaren en een ukelele.
Oud en nieuw leek qua indeling van de dagen erg op kerst. Oudjaarsavond hebben we eerst gezamenlijk gegeten in Hogar Don Bosco. Daarna zijn alle kinderen teruggegaan naar hun huize, om het daar ,et elkaar te vieren. Iedereen kreeg een zakje met vuurwerk, wat ze met veel plezier allemaal afgestoken hebben. Ik was doodsbang dat er iets zou gebeuren, maar gelukkig is alles goed gegaan.
Nieuwjaars dag begon met een mis. En om dan maar meteen met goede voornemens te beginnen heb ik een soort angst overwonnen door met het bandje in de kerk mee te spelen. De drummer was nog op vakantie en dus vroeg de jongen die zingt en gitaar speelt twintig minuten voordat de mis begon of ik zou willen spelen. Wat ik oprecht doodeng vind en waar ik me natuurlijk meteen veel te veel zorgen over begon te maken. Maar ik ben blij dat ik het uiteindelijk gedaan heb. En ook al ben ik lang niet altijd blij met hoe het klinkt, het was fijn om weer een keer te kunnen spelen.
Na de mis zijn we wederom allemaal naar de Hogar gegaan, waar we het merienda kregen en het daarna tijd was om buiten te spelen. Om half een werd er gezamenlijk geluncht, een film gekeken en ’s middags gesport.

2017 is begonnen. En langzaam komt voor mij het einde van mijn tijd hier in Bolivia in zicht. Nog twee maanden ben ik aan het werk in Mano Amiga. Daarna heb ik een kleine twintig dagen om rond te reizen en voordat ik het weet stap ik het vliegtuig alweer in. Voor nu wil ik daar echter nog even helemaal niet aan denken, en vooral genieten van alle tijd die ik hier nog heb. Wat er is nog een hele lijst van dingen die ik nog wil doen : )